رژیم کتوژنیک یکی از رژیم های غذایی برای کاهش وزن افراد چاق است. این رژیم مانند سایر رژیم دارای یک سری عوارض احتمالی است و افرادی که قصد استفاده از این برنامه را دارند باید با فواید، نحوه تاثیر و عوارض آن آشنا شوند. ما در این مقاله درباره عوارض رژیم کتوژنیک بحث می کنیم و اگر شما هم قصد گرفتن رژیم کتوژنیک را دارید، خواندن این مقاله از دکتر آیتم را به شما توصیه می کنیم.
رژیم کتوژنیک یا کتو یک برنامه غذایی برای کاهش وزن بر پایه کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش چربی های سالم است. در این رژیم با کاهش کربوهیدرات دریافتی، بدن برای تامین انرژی از چربی ها استفاده می کند و چربی های اضافه بدن از بین می روند، در این حالت کاهش وزن رخ می دهد.
قبل از پرداختن به عوارض رژیم کتوژنیک باید با نحوه عملکرد این برنامه آشنا شوید.
بدن در حالت عادی برای تامین انرژی و برای انجام متابولیسم خود، کربوهیدرات را تبدیل به گلوکز می کند. از گلوکز برای سوخت و ساز بدن استفاده می کند.
در صورت استفاده از رژیم کتو، مصرف کربوهیدرات کاهش می یاید و با تمام شدن ذخایر گلوکز، بدن برای تامین انرژی متابولیسم خود به سراغ چربی های ذخیره بدن می رود.
در رژیم کتو چربی ها به کتون تبدیل می شوند، کتون منبع سوخت و ساز بدن می شود، به این حالت کتوز گفته می شود. با سوزاندن چربی کاهش وزن رخ می دهد.
رژیم کتوژنیک، با وجود محبوبیت روزافزونش، خالی از خطر نیست. یکی از نگرانی های عمده در این رژیم، کتواسیدوز است. این عارضه جدی، زمانی رخ می دهد که سطح کتون ها در خون به طور غیرطبیعی بالا می رود و می تواند عواقب خطرناکی برای سلامتی به همراه داشته باشد.
رژیم کتوژنیک بدن را به حالت کتوزیس سوق می دهد. در این حالت، کبد چربی ها را به مولکول هایی به نام کتون تبدیل می کند که جایگزین گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی می شوند.
اما در برخی موارد، سطح کتون ها در خون می تواند به طور غیرطبیعی بالا رود و منجر به کتواسیدوز شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که بدن قادر به استفاده از کتون ها برای تولید انرژی به طور کامل نباشد و یا کتون ها با سرعت بیشتری از حد معمول تولید شوند.
بیش تر بخوانید: آیا رژیم کتوژنیک برای دیابت نوع دو تاثیری دارد؟
رژیم کتوژنیک نیز مانند دیگر رژیم ها، ممکن است دارای عوارض احتمالی باشد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
به دلیل محدودیت در مصرف مواد غذایی کربوهیدرات دار، دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن کاهش می یابد و ممکن است بدن دچار کمبود مواد مغذی مورد نیاز مانند آهن، روی، انواع ویتامین ها، زینک، کلسیم و سایر مواد معدنی می شود.
در رژیم کتوژنیک باید فرد بر روی مصرف چربی های سالم تمرکز داشته باشد، اما در صورت مصرف چربی ناسالم و بی توجهی به نوع چربی مصرفی، احتمال بروز مشکلات قلبی و فشار خون بیشتر می شود.
زمانی بدن وارد حالت کتوز می شود، یک تغییر ناگهانی در بدن ایجاد می شود. این تغییر می تواند برای برخی از افراد باعث بروز آنفولانزای کتو شود و عوارضی را به دنبال داشته باشد. البته این عوارض، نشان دهنده این است که فرد رژیم را به درستی رعایت می کند و بعد از مدتی برطرف می شود.
کمبود مواد مغذی مورد نیاز برای رشد مو، سبب ریزش مو در طولانی مدت می شود.
یکی دیگر از عوارض رژیم کتوژنیک گرفتگی عضلات، مخصوصا عضلات پا است که به دلیل کمبود مواد مغذی مورد مانند منیزیم بروز می کند.
به دلیل کاهش مصرف برخی از مواد غذایی کربوهیدرات دار، میوه و سبزیجات نشاسته ای، مقدار فیبر دریافتی بدن کاهش می یابد و باعث بروز یبوست در فرد می شود.
به دلیل ایجاد حالت کتوز و وجود کتون در بدن، بوی بدی در دهان به وجود می آید.
تحقیقات نشان می دهد که کتوژنیک برای کنترل سطح قند خون موثر است اما در طولانی مدت می تواند، باعث کاهش قند خون شدید در افراد و ضعف بی حالی در آن ها شود.
در کنار فواید کوتاه مدت، خطرات طولانی مدت رژیم کتوزنیک نیز وجود دارد که نباید نادیده گرفته شوند. در این مقاله، به بررسی عوارض جانبی و خطرات بالقوه این رژیم غذایی می پردازیم تا دیدگاه جامع تری نسبت به آن داشته باشید.
1. مشکلات گوارشی: اسهال، یبوست، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم از جمله عوارض جانبی شایع رژیم کتوزنیک هستند. این مشکلات به دلیل تغییر ناگهانی رژیم غذایی و افزایش مصرف چربی ها ایجاد می شوند.
3. سنگ کلیه: افزایش مصرف پروتئین در رژیم کتوزنیک، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. رژیم های کم کربوهیدرات همچنین می توانند تعادل اسید و باز بدن را مختل کنند و خطر ابتلا به این نوع سنگ ها را بیشتر کنند.
4. مشکلات کبدی: برخی مطالعات نشان داده اند که رژیم کتوزنیک می تواند منجر به افزایش آنزیم های کبدی در خون شود که نشان دهنده آسیب احتمالی کبد است. به ویژه در افراد مبتلا به بیماری های کبدی، احتیاط بیشتری لازم است.
6. پوکی استخوان: رژیم های کتوزنیک با اسیدی کردن خون، می توانند جذب کلسیم را مختل کرده و خطر پوکی استخوان را افزایش دهند. این امر به ویژه برای زنان یائسه و افراد مسن که در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان هستند، حائز اهمیت است.
7. اختلال عملکرد تیروئید: برخی تحقیقات نشان داده اند که رژیم کتوزنیک می تواند بر عملکرد هورمون های تیروئید تأثیر بگذارد و منجر به علائمی مانند خستگی، افسردگی و افزایش وزن شود.
8. تداخلات دارویی: رژیم کتوزنیک می تواند با برخی داروها، مانند داروهای دیابت و داروهای ضد تشنج، تداخل داشته باشد. قبل از شروع این رژیم، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
9. عوارض جانبی روانی: برخی افراد در هنگام شروع رژیم کتوزنیک دچار عوارض جانبی روانی مانند تحریک پذیری، بی خوابی، نوسانات خلقی و دشواری در تمرکز می شوند. این عوارض جانبی معمولاً با گذشت زمان برطرف می شوند، اما در صورت ادامه داشتن، باید به پزشک مراجعه کرد.
10. عدم پایداری: رژیم کتوزنیک می تواند بسیار محدود کننده باشد و پیروی از آن در طولانی مدت دشوار باشد. بسیاری از افراد پس از مدتی به رژیم غذایی قبلی خود باز می گردند و وزن از دست رفته را دوباره به دست می آورند.
بیش تر بخوانید: روش های خروج از رژیم کتوژنیک
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک، افرادی که بیماری های زیر را دارند، نباید از این رژیم استفاده کنند:
علاوه بر موارد بالا زنان باردار و افرادی وگان ( کسانی که رژیم گیاه خواری دارند)، نباید از این رژیم استفاده کنند.
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتو باید موارد زیر را به خوبی رعایت کرد:
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک و کاهش بروز عوارض خارج شدن از رژیم کتو نیاید به صورت طولانی مدت از این رژیم استفاده کرد. حداکثر زمان برای رژیم کتوژنیک ۶ ماه است و در اغلب موارد این رژیم را باید کمتر از ۶ ماه کنار گذاشت.
چیت یا غذا خوردن آزاد در رژیم کتوژنیک، به معنای خوردن هر چیزی که دوست دارید، بدون توجه به محدودیت های رژیم، برای یک وعده یا یک روز خاص است. در حالی که برخی افراد معتقدند چیت می تواند به حفظ انگیزه و جلوگیری از خستگی در رژیم کتوژنیک کمک کند، اما این کار می تواند عواقب منفی نیز به همراه داشته باشد. برخی از عوارض چیت در رژیم کتوژنیک عبارتند از:
به طور کلی، چیت در رژیم کتوژنیک توصیه نمی شود.
رژیم کتوژنیک، در کنار فوایدش، می تواند عوارضی را نیز برای پوست به همراه داشته باشد. برخی از شایع ترین عوارض پوستی رژیم کتوژنیک عبارتند از:
بیش تر بخوانید: استپ وزن در رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک، با وجود مزایایی که برای کاهش وزن و برخی بیماری ها دارد، برای مادران شیرده توصیه نمی شود. این رژیم غذایی به دلیل محدودیت های شدید کربوهیدرات، می تواند تعادل مواد مغذی در شیر مادر را مختل کرده و بر سلامت و رشد نوزاد تأثیر منفی بگذارد.
برخی از عوارض رژیم کتوژنیک در شیردهی عبارتند از:
به همین دلیل، مادران شیرده باید از شروع رژیم کتوژنیک خودداری کرده و در صورت تمایل به کاهش وزن، با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنند تا راه های ایمن و مناسب برای این دوران را بررسی کنند.
رژیم کتوژنیک با توجه به کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی های باعث سوزاندن چربی های اضافی در بدن می شود که به دنبال آن کاهش وزن اتفاق می افتد.
از عوارض رژیم کتوژنیک می توان به کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن، ریزش مو، بیماری قلبی و سایر مشکلات تنفسی، کاهش قند خون شدید، یبوست و …. اشاره کرد.
با مصرف مکمل های دارویی، مصرف مایعات فراوان و نمک به اندازه کافی، مصرف چربی های سالم می توان از بروز عوارض رژیم کتوژنیک جلوگیری کرد.