8 تا از مهمترین عوارض رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک یکی از رژیم های غذایی برای کاهش وزن افراد چاق است. این رژیم مانند سایر رژیم دارای یک سری عوارض احتمالی است و افرادی که قصد استفاده از این برنامه را دارند باید با فواید، نحوه تاثیر و عوارض آن آشنا شوند. ما در این مقاله درباره عوارض رژیم کتوژنیک بحث می کنیم و اگر شما هم قصد گرفتن رژیم کتوژنیک را دارید، خواندن این مقاله از دکتر آیتم را به شما توصیه می کنیم.
✍جدول دسترسی به مهم ترین عناوین این مطلب
- رژیم کتوژنیک چیست؟
- تاثیر رژیم کتوژنیک بر روی کاهش وزن
- کتواسیدوز چیست؟
- عوارض رژیم کتوژنیک
- عوارض رژیم غذایی کتوژنیک در طولانی مدت
- رژیم کتوژنیک برای کدام افراد ممنوع است؟
- پیشگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک
- چه زمانی می توان رژیم کتوژنیک را کنار گذاشت؟
- عوارض چیت در رژیم کتوژنیک
- عوارض پوستی رژیم کتوژنیک
- عوارض رژیم کتوژنیک در شیردهی
- جمع بندی رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک یا کتو یک برنامه غذایی برای کاهش وزن بر پایه کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش چربی های سالم است. در این رژیم با کاهش کربوهیدرات دریافتی، بدن برای تامین انرژی از چربی ها استفاده می کند و چربی های اضافه بدن از بین می روند، در این حالت کاهش وزن رخ می دهد.
تاثیر رژیم کتوژنیک بر روی کاهش وزن
قبل از پرداختن به عوارض رژیم کتوژنیک باید با نحوه عملکرد این برنامه آشنا شوید.
بدن در حالت عادی برای تامین انرژی و برای انجام متابولیسم خود، کربوهیدرات را تبدیل به گلوکز می کند. از گلوکز برای سوخت و ساز بدن استفاده می کند.
در صورت استفاده از رژیم کتو، مصرف کربوهیدرات کاهش می یاید و با تمام شدن ذخایر گلوکز، بدن برای تامین انرژی متابولیسم خود به سراغ چربی های ذخیره بدن می رود.
در رژیم کتو چربی ها به کتون تبدیل می شوند، کتون منبع سوخت و ساز بدن می شود، به این حالت کتوز گفته می شود. با سوزاندن چربی کاهش وزن رخ می دهد.
کتواسیدوز چیست؟
رژیم کتوژنیک، با وجود محبوبیت روزافزونش، خالی از خطر نیست. یکی از نگرانی های عمده در این رژیم، کتواسیدوز است. این عارضه جدی، زمانی رخ می دهد که سطح کتون ها در خون به طور غیرطبیعی بالا می رود و می تواند عواقب خطرناکی برای سلامتی به همراه داشته باشد.
رژیم کتوژنیک بدن را به حالت کتوزیس سوق می دهد. در این حالت، کبد چربی ها را به مولکول هایی به نام کتون تبدیل می کند که جایگزین گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی می شوند.
اما در برخی موارد، سطح کتون ها در خون می تواند به طور غیرطبیعی بالا رود و منجر به کتواسیدوز شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که بدن قادر به استفاده از کتون ها برای تولید انرژی به طور کامل نباشد و یا کتون ها با سرعت بیشتری از حد معمول تولید شوند.
بیش تر بخوانید: آیا رژیم کتوژنیک برای دیابت نوع دو تاثیری دارد؟
عوارض رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک نیز مانند دیگر رژیم ها، ممکن است دارای عوارض احتمالی باشد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
کمبود مواد مغذی مورد نیاز
به دلیل محدودیت در مصرف مواد غذایی کربوهیدرات دار، دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن کاهش می یابد و ممکن است بدن دچار کمبود مواد مغذی مورد نیاز مانند آهن، روی، انواع ویتامین ها، زینک، کلسیم و سایر مواد معدنی می شود.
از عوارض رژیم کتوژنیک بروز بیماری های قلبی
در رژیم کتوژنیک باید فرد بر روی مصرف چربی های سالم تمرکز داشته باشد، اما در صورت مصرف چربی ناسالم و بی توجهی به نوع چربی مصرفی، احتمال بروز مشکلات قلبی و فشار خون بیشتر می شود.
ایجاد آنفولانزای کتو
زمانی بدن وارد حالت کتوز می شود، یک تغییر ناگهانی در بدن ایجاد می شود. این تغییر می تواند برای برخی از افراد باعث بروز آنفولانزای کتو شود و عوارضی را به دنبال داشته باشد. البته این عوارض، نشان دهنده این است که فرد رژیم را به درستی رعایت می کند و بعد از مدتی برطرف می شود.
عوارض رژیم کتوژنیک در اثر آنفولانزای کتو
- حالت تهوع
- سردرد
- خستگی
- یبوست
- آبریزش بینی
- مشکلات استقامتی در هنگام ورزش
ریزش مو به دلیل کمبود مواد مغذی
کمبود مواد مغذی مورد نیاز برای رشد مو، سبب ریزش مو در طولانی مدت می شود.
گرفتگی عضلات
یکی دیگر از عوارض رژیم کتوژنیک گرفتگی عضلات، مخصوصا عضلات پا است که به دلیل کمبود مواد مغذی مورد مانند منیزیم بروز می کند.
یبوست در رژیم کتوژنیک
به دلیل کاهش مصرف برخی از مواد غذایی کربوهیدرات دار، میوه و سبزیجات نشاسته ای، مقدار فیبر دریافتی بدن کاهش می یابد و باعث بروز یبوست در فرد می شود.
بوی بد دهان
به دلیل ایجاد حالت کتوز و وجود کتون در بدن، بوی بدی در دهان به وجود می آید.
کاهش خطرناک قند خون
تحقیقات نشان می دهد که کتوژنیک برای کنترل سطح قند خون موثر است اما در طولانی مدت می تواند، باعث کاهش قند خون شدید در افراد و ضعف بی حالی در آن ها شود.
عوارض رژیم غذایی کتوژنیک در طولانی مدت
در کنار فواید کوتاه مدت، خطرات طولانی مدت رژیم کتوزنیک نیز وجود دارد که نباید نادیده گرفته شوند. در این مقاله، به بررسی عوارض جانبی و خطرات بالقوه این رژیم غذایی می پردازیم تا دیدگاه جامع تری نسبت به آن داشته باشید.
1. مشکلات گوارشی: اسهال، یبوست، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم از جمله عوارض جانبی شایع رژیم کتوزنیک هستند. این مشکلات به دلیل تغییر ناگهانی رژیم غذایی و افزایش مصرف چربی ها ایجاد می شوند.
3. سنگ کلیه: افزایش مصرف پروتئین در رژیم کتوزنیک، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد. رژیم های کم کربوهیدرات همچنین می توانند تعادل اسید و باز بدن را مختل کنند و خطر ابتلا به این نوع سنگ ها را بیشتر کنند.
4. مشکلات کبدی: برخی مطالعات نشان داده اند که رژیم کتوزنیک می تواند منجر به افزایش آنزیم های کبدی در خون شود که نشان دهنده آسیب احتمالی کبد است. به ویژه در افراد مبتلا به بیماری های کبدی، احتیاط بیشتری لازم است.
6. پوکی استخوان: رژیم های کتوزنیک با اسیدی کردن خون، می توانند جذب کلسیم را مختل کرده و خطر پوکی استخوان را افزایش دهند. این امر به ویژه برای زنان یائسه و افراد مسن که در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان هستند، حائز اهمیت است.
7. اختلال عملکرد تیروئید: برخی تحقیقات نشان داده اند که رژیم کتوزنیک می تواند بر عملکرد هورمون های تیروئید تأثیر بگذارد و منجر به علائمی مانند خستگی، افسردگی و افزایش وزن شود.
8. تداخلات دارویی: رژیم کتوزنیک می تواند با برخی داروها، مانند داروهای دیابت و داروهای ضد تشنج، تداخل داشته باشد. قبل از شروع این رژیم، در صورت مصرف هرگونه دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
9. عوارض جانبی روانی: برخی افراد در هنگام شروع رژیم کتوزنیک دچار عوارض جانبی روانی مانند تحریک پذیری، بی خوابی، نوسانات خلقی و دشواری در تمرکز می شوند. این عوارض جانبی معمولاً با گذشت زمان برطرف می شوند، اما در صورت ادامه داشتن، باید به پزشک مراجعه کرد.
10. عدم پایداری: رژیم کتوزنیک می تواند بسیار محدود کننده باشد و پیروی از آن در طولانی مدت دشوار باشد. بسیاری از افراد پس از مدتی به رژیم غذایی قبلی خود باز می گردند و وزن از دست رفته را دوباره به دست می آورند.
بیش تر بخوانید: روش های خروج از رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک برای کدام افراد ممنوع است؟
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک، افرادی که بیماری های زیر را دارند، نباید از این رژیم استفاده کنند:
- بیماری پانکراس
- مشکلات کبدی
- مشکلات تیروئیدی
- بیماری کیسه صفرا و یا برداشتن کیسه صفرا
- وجود اختلال در خوردن و اختلال گوارشی
- بیماری کلیه و سنگ کلیه
علاوه بر موارد بالا زنان باردار و افرادی وگان ( کسانی که رژیم گیاه خواری دارند)، نباید از این رژیم استفاده کنند.
پیشگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتو باید موارد زیر را به خوبی رعایت کرد:
- مصرف مکمل های ویتامینی و مواد معدنی برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن توصیه می شود.
- مصرف چربی های سالم مانند زیتون، روغن زیتون، ماهی سالمون، آووکادو و … الزامی است.
- مصرف آب فراوان برای جلوگیری از یبوست و مشکلات گوارشی موثر است.
- مصرف سبزیجات غیر نشاسته ای برای افزایش فیبر دریافتی مفید است.
- مصرف نمک به اندازه کافی، می تواند از بروز عوارض رژیم کتوژنیک مانند گرفتگی عضلات پیشگیری می کند.
چه زمانی می توان رژیم کتوژنیک را کنار گذاشت؟
برای جلوگیری از بروز عوارض رژیم کتوژنیک و کاهش بروز عوارض خارج شدن از رژیم کتو نیاید به صورت طولانی مدت از این رژیم استفاده کرد. حداکثر زمان برای رژیم کتوژنیک ۶ ماه است و در اغلب موارد این رژیم را باید کمتر از ۶ ماه کنار گذاشت.
عوارض چیت در رژیم کتوژنیک
چیت یا غذا خوردن آزاد در رژیم کتوژنیک، به معنای خوردن هر چیزی که دوست دارید، بدون توجه به محدودیت های رژیم، برای یک وعده یا یک روز خاص است. در حالی که برخی افراد معتقدند چیت می تواند به حفظ انگیزه و جلوگیری از خستگی در رژیم کتوژنیک کمک کند، اما این کار می تواند عواقب منفی نیز به همراه داشته باشد. برخی از عوارض چیت در رژیم کتوژنیک عبارتند از:
- بازگشت به حالت کتوزیس: بازگشت به حالت کتوزیس پس از چیت می تواند دشوار و با علائمی مانند خستگی، سردرد و تحریک پذیری همراه باشد.
- افزایش وزن: چیت می تواند منجر به افزایش وزن، به ویژه اگر به طور منظم و بدون کنترل انجام شود، شود.
- اعتیاد به غذا: چیت می تواند منجر به ایجاد عادت های غذایی ناسالم و تمایل به پرخوری شود.
- احساس گناه و شرم: برخی افراد پس از چیت احساس گناه و شرم می کنند که می تواند بر سلامت روان آنها تأثیر منفی بگذارد.
به طور کلی، چیت در رژیم کتوژنیک توصیه نمی شود.
عوارض پوستی رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک، در کنار فوایدش، می تواند عوارضی را نیز برای پوست به همراه داشته باشد. برخی از شایع ترین عوارض پوستی رژیم کتوژنیک عبارتند از:
- خشکی پوست: محدودیت مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی در رژیم کتوژنیک، می تواند منجر به کمبود آب بدن و خشکی پوست شود.
- خارش پوست: خارش، به ویژه در نواحی حساس مانند صورت و دست ها، از دیگر عوارض شایع این رژیم است.
- آکنه: برخی افراد در هنگام دنبال کردن رژیم کتوژنیک، با افزایش آکنه مواجه می شوند. این امر می تواند به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از این رژیم باشد.
- درماتیت: درماتیت، به ویژه درماتیت سبوره، نوعی التهاب پوستی است که در برخی افراد در رژیم کتوژنیک رخ می دهد.
بیش تر بخوانید: استپ وزن در رژیم کتوژنیک
عوارض رژیم کتوژنیک در شیردهی
رژیم کتوژنیک، با وجود مزایایی که برای کاهش وزن و برخی بیماری ها دارد، برای مادران شیرده توصیه نمی شود. این رژیم غذایی به دلیل محدودیت های شدید کربوهیدرات، می تواند تعادل مواد مغذی در شیر مادر را مختل کرده و بر سلامت و رشد نوزاد تأثیر منفی بگذارد.
برخی از عوارض رژیم کتوژنیک در شیردهی عبارتند از:
- کاهش تولید شیر: محدودیت شدید کربوهیدرات در این رژیم، می تواند منبع اصلی انرژی بدن مادر را محدود کرده و منجر به کاهش تولید شیر شود.
- کاهش کیفیت شیر: شیر مادر در رژیم کتوژنیک ممکن است حاوی مقادیر کمتری از ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری برای رشد و تکامل نوزاد باشد.
- بی قراری و گریه نوزاد: شیر مادر در رژیم کتوژنیک ممکن است طعم متفاوتی داشته باشد که منجر به بی قراری و گریه نوزاد در هنگام شیرخوردگی شود.
- مشکلات گوارشی نوزاد: نوزادانی که از شیر مادر در رژیم کتوژنیک تغذیه می شوند، ممکن است بیشتر در معرض مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست و اسهال قرار بگیرند.
به همین دلیل، مادران شیرده باید از شروع رژیم کتوژنیک خودداری کرده و در صورت تمایل به کاهش وزن، با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنند تا راه های ایمن و مناسب برای این دوران را بررسی کنند.
جمع بندی درباره رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک با توجه به کاهش مصرف کربوهیدرات و افزایش مصرف چربی های باعث سوزاندن چربی های اضافی در بدن می شود که به دنبال آن کاهش وزن اتفاق می افتد.
از عوارض رژیم کتوژنیک می توان به کمبود مواد مغذی مورد نیاز بدن، ریزش مو، بیماری قلبی و سایر مشکلات تنفسی، کاهش قند خون شدید، یبوست و …. اشاره کرد.
با مصرف مکمل های دارویی، مصرف مایعات فراوان و نمک به اندازه کافی، مصرف چربی های سالم می توان از بروز عوارض رژیم کتوژنیک جلوگیری کرد.
